Limitrofe sentimenten

"The floating life" – meedrijven op wat het leven je biedt. Dit zou het verhaal van een zwerver kunnen worden, maar niet als het gaat over Alfred Perlès. De man die zichzelf, min of meer 'per ongeluk' terugvond in het Parijs van kort voor de tweede wereldoorlog. Daar schreef hij zijn eerste mislukte romans. Mislukt nog voor ze aan een uitgever konden worden aangeboden. In het latere, wèl uitgegeven "Sentiments limitrophes" geeft Perlès aan wat het lot is geweest van zijn vroegere manuscripten. Teleurgesteld, jaloers misschien ook wel. 

Het leven wilde dat Alfred Henry ontmoette, een berooide, dakloze Amerikaan die hij (zonder medeweten van het personeel) opneemt in zijn hotelkamer. Perlès schrijft, Henry Miller schrijft. Ze schrijven over het leven zoals zich dat aan hen voordoet. En dat blijven ze doen, ook als er een kamer vrijkomt in Clichy, destijds een achterbuurt van Parijs waar het leven in vol ornaat wordt bekeken, bedreven, beleefd. Miller laat zich er niet door van de war brengen en schrijft iedere dag gedisciplineerd. Alfred heeft die discipline niet en schrijft wanneer het hem uitkomt. Henry Millers "Rustige dagen in Clichy" kan gelezen worden als een verslag van dit samenleven en –werken.

Ook het eerste deel van de dagboeken van Anaïs Nin ("Diary vol. I: 1931-1934") geeft op verschillende momenten een beeld van de vriendschap tussen Alfred en Henry. Anaïs vriendschap – en bewondering – gaat uit naar Miller, zijn "krachtige en directe" stijl van schrijven heeft een onmiskenbare invloed op haar. In het werk van Perlès herkent ze wel "het zuivere, het precieze van een Anatole France", maar dat kan haar duidelijk minder boeien dan het soms ronduit grove van Miller.

Anaïs constateert dat "Sentiments Limitrophes" tot stand komt 'in de slagader van "De kreeftskeerkring", het boek waar Miller op dat moment aan werkt en dat hem na de oorlog tot een gevierd schrijver zou maken. Ironisch – en allicht triest voor Perlès – is dat Alfred model staat voor het personage Boris in deze succesrijke roman van Miller.

Toch waag ik het deze opmerking van Anaïs Nin in twijfel te trekken. Een vergelijk tussen de beide boeken is niet echt goed mogelijk: Perlès schreef in het Frans – Miller in het Engels, het werk van Miller is althans nog enigszins gestructureerd – dat van Perlès lijkt elke structuur te missen. Maar op verschillende plekken komt "Sentiments" over als inspiratiebron voor "Kreeftskeerkring" waar dat andersom beduidend minder het geval is.

Hoe dat precies zit zullen we nooit weten. En het is ook niet van belang. Deze samenleving tussen twee originele schrijvers heeft mooie boeken opgeleverd! Helaas zal men Perlès niet in het Nederlands kunnen lezen, tenzij het "Mijn vriend Henry Miller" betreft. Er zijn wel enkele titels te lezen in het Engels (waaronder ook "My friend Lawrence Durrell"). 

De tweede wereldoorlog maakt een einde aan het samenleven en -werken van Alfred em Henry. Miller vertrekt naar Corfu waar hij op uitnodiging van Lawrence Durrell enige tijd verblijft (hij schrijft daar "De kolossus van Maroussi"), Alfred Perlès vlucht voor het nazisme naar Engeland waar hij asiel aanvraagt en van naam verandert.

Het gedicht is een aantijging tegen de verharding van de menselijke samenleving (zie dit in de context van de Eerste Wereldoorlog en de aankomende revolutie van 1917 in het tsaristische Rusland).Kracht, energie, originaliteit en schoonheid karakteriseren de werken van Vladimir Majakovski.

 De twee blijven vrienden en zoeken elkaar op, maar van Perlès als schrijver wordt nooit meer iets vernomen.